Interview met Ed de Valk door Wil Koning.
Ed de Valk is projectmanager van het grootscheepse stadsvernieuwingsproject Bovenkerk. Het centrum, oost en zuid zijn grotendeels op de schop gegaan. Inmiddels zijn de woningen in het centrum opgeleverd, wordt er in zuid druk gebouwd en gaat men in oost na de bouwvak aan de slag met de bouw van nieuwe woningen.
‘Een wijk neerzetten op een kaal stuk grond is niet moeilijk. Een project waarbij gesloopt en gebouwd wordt in een bestaande wijk, dat is pas echt een uitdaging.’
Wie is Ed de Valk?
Ik heb een planologische achtergrond en heb altijd in die branche gewerkt. Ik werk al 42 jaar bij verschillende gemeentes. De laatste tien jaar houd ik mij met projectontwikkeling bezig. Eerst in de Ronde Venen en vijf jaar geleden ben ik door de gemeente Amstelveen speciaal voor het stadvernieuwingsproject Bovenkerk aangetrokken.
Waarom het stadsvernieuwingsproject Bovenkerk?
De wijk was aan het verpauperen met oude woningen die erg klein en slecht geïsoleerd zijn. Er was een slechte infrastructuur, die niet meer toegerust is op het huidige verkeer. 50 jaar geleden waren er immers niet zoveel auto’s. Bovendien was de ondergrondse infrastructuur zoals kabels, leidingen en riolering oud en verrot. Deze moest vervangen worden door nieuwe systemen.
Het ging om een serieuze aanpak van de stadsvernieuwing. Dat was een politieke keuze. Er moesten niet alleen maar dure koophuizen komen, maar een goede mix van huur en koop. Daarom heeft de gemeente een groot deel van de kosten van de corporaties voor haar rekening genomen. Met een subsidie van bijna vijf miljoen euro heeft men zelfs 46% sociale woningbouw kunnen realiseren.
Wat houdt het stadsvernieuwingsproject Bovenkerk precies in?
Het gaat om drie grote onderdelen:
Bovenkerk centrum: het gedeelte rondom de kerk en de kroeg. In dit gebied zijn inmiddels gestapelde woningen in zowel de huur als de koopsector gerealiseerd.
Bovenkerk oost: het gebied in het oude gedeelte van Bovenkerk. Hier worden ca. 350 woningen gesloopt en ook weer ca. 350 teruggebouwd.
Bovenkerk zuid: in dit gebied worden grondgebonden (eengezinswoningen) en appartementen gebouwd in zowel de huur- als de koopsector. 46% van de woningen is huursector.
De gemeente zorgt voor alle systemen onder de grond en voor de nieuwe infrastructuur, de woningbouwcorporaties bouwen de nieuwe woningen en renoveren de bestaande resterende.
Wat trof je 5 jaar geleden aan?
Er werd al tien jaar gesproken over de stadsvernieuwing in Bovenkerk. Iedere keer presenteerde de lokale overheid nieuwe plannen en iedere keer kwam er weer een kink in de kabel. Logisch gevolg was een enorm wantrouwen van de bewoners tegenover de lokale overheid. Bovendien hadden de corporaties de mensen door middel van brieven geïnformeerd dat hun woning gesloopt zou worden en is ook dat keer op keer weer uitgesteld. Er was dus een grote mate van onzekerheid, onrust en wantrouwen toen ik daar begon. Ik heb heel veel tijd gestoken in gesprekken met allerlei werkgroepen zoals het Bewonersplatform. Steeds weer praten en uitleggen was de enige manier de mensen te overtuigen dat we nu werkelijk gingen beginnen aan een project waar de wijk alleen maar van zou verbeteren.
Hoe start zo’n project?
Het centrum was erg actueel. Er stond een schoolgebouw, nog wel deels in gebruik, te verpauperen met ingegooide ramen en graffiti op de muren. De parkeergelegenheden waren verschrikkelijk slecht, er waren grote kuilen in de weg. De grond was van de katholieke kerk, maar die had geen geld om er iets aan te doen. En er was het oude Lakrogebouw, dat was opgekocht door een aannemingsbedrijf dat er appartementen in wilde bouwen. Kortom er was een ‘partijenstelsel’ van gemeente, katholieke kerk, corporaties, Eetcafe Silversant en een particulier ondernemer. De kunst was al die partijen dezelfde kant op te laten kijken met niet in de laatste plaats de plaatselijke bevolking die mij zeer kritisch heeft gevolgd.
Centrum kreeg dus prioriteit. De grond is bouwrijp gemaakt en er is gestart met de bouw van de nieuwe huizen. Inmiddels zijn alle huizen betrokken.
Nu is zuid aan de beurt
Hier was de situatie dat de grond van de gemeente was en een manege van een particuliere bewoner. De gemeente heeft de manege gekocht en vervolgens gesloopt. Op het terrein worden zo’n 400 nieuwe woningen door de woningcorporatie Woongroep Holland gebouwd.
Omdat de gemeente hecht aan de lintbebouwing van Legmeerdijk, maakt de gemeente van dit stuk zelf een bijzonder project in de vorm van vrij dure huizen. Binnenkort start de uitgifte van tien kavels waar mensen, met een aantal randvoorwaarden, zelf kunnen bouwen.
Over 2 jaar is dit gebied volgebouwd.
En dan oost
Dit is een heel groot, maar vooral ook moeilijk gebied. De woningen worden niet allemaal gesloopt, omdat een deel daarvan nog te goed is. De moeilijkheid is dus dat tijdens de sloop en de bouw van de geplande 350 sloopwoningen er mensen in dit gebied blijven. Bovendien moet men er bij de bouw rekening mee houden dat die mensen ook gevoed moeten worden met nutsvoorzieningen. Je moet dus oude leidingen weghalen, maar dat moet je gefaseerd doen. Helaas zullen deze mensen ongetwijfeld te maken krijgen met storingen in de riolering, in gas, in water, enzovoort. Er worden gebieden afgesloten om wegen te bouwen. Heel vervelend, maar het is niet anders. Gelukkig is tot nu toe de sloop zonder al te veel overlast gedaan. Onze ondersteuning zit in een heel goede voorlichting. We hebben een boekje uitgegeven waarin precies staat wat wanneer en waar staat te gebeuren. Verder hebben we een informatiepunt ingericht in de Aagje Dekenlaan.
Wat is voor jou leuk aan dit project?
Ik ben verantwoordelijk geweest voor de planning, fasering, overleg met bewoners en het geld. Mijn uitdaging was om zo’n moeilijk en gecompliceerd project, waar al zo lang over gesproken was, uiteindelijk toch van de grond te krijgen. Een stuk weiland invullen is niet moeilijk, maar Bovenkerk was wel een heel ander verhaal. Er woonden nog mensen, er lag een hele voorgeschiedenis, er moest veel in de grond gebeuren, er moest worden gebouwd. Maar het is gelukt en dat is voor mij een enorme genoegdoening. Naar mijn mening wordt het een van de mooiste wijken van Amstelveen
Waarom was jij goed voor dit project?
Communicatie is een van mijn sterkste kanten, anders had ik die neuzen niet allemaal dezelfde kant op kunnen krijgen. Er is geen onrust meer, maar zelfs een ommekeer. Waar de bewoners eerst de confrontatie met mij aangingen, erkennen ze nu dat alles voor elkaar is gekomen. Er was sprake van een enorme vergrijzing, maar nu is de wijk door de komst van jonge gezinnen weer dynamisch en levendig. Het is een mix van koop en huur dus je krijgt ook een mix van mensen.
Het is een project om heel trots op te zijn. Dat kan ook alleen maar als je mensen zoals Luuk Weteling in je team hebt. Bureau Weteling is vanaf het moment van uitvoering bij het project betrokken om de bouw te begeleiden en de voortgang te bewaken. Luuk levert vakwerk, maar kan daarnaast ook goed met mensen omgaan. En dat is heel belangrijk.
In de wijken Bovenkerk-Centrum, -Zuid en -Oost zijn circa 800 woningen gebouwd. Ons bureau heeft van 2004 tot 2009 een bijdrage aan de totstandkoming van het nieuwe Bovenkerk mogen leveren.